وجود غلط‌های املایی در کتاب‌ها به امری معمول تبدیل شده است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب «نظرکرده» نوشته فرشته بهرامی، پنجشنبه‌شب 19 آبان در قالب سیزدهمین نشست نقد آموت، با حضور ناصر فکوهی، محمد جعفری قنواتی و نویسنده اثر در محل نشر آموت برگزار شد.

جعفری قنواتی در این برنامه گفت: موضوعی که «نظرکرده» به آن پرداخته، در تاریخ مطالعات فرهنگی سنت دیرینه دارد. این گونه کتاب‌ها تا به حال زیاد چاپ شده‌اند که هم شامل زیارتگاه‌ها و هم شامل قبرستان‌ها می‌شوند. مطالعات فولکلوریک در ایران، هیچ جایی در نظام آکادمیک و دانشگاهی نداشته است. 2 واحد ادبیات عامه در دانشکده زبان و ادبیات فارسی، آن هم به صورت اختیاری وجود داشت که بعد از انقلاب، حذف شد. بعد از انقلاب هم که در دانشکده علوم اجتماعی و هنر، درس 2 یا 3 واحدی فرهنگ عامه تدریس می‌شد، عمدتا مسائل هنری مانند تعزیه مورد نظر قرار داشت.

وی افزود: در برخی از کشورها ادبیات عامیانه بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. متاسفانه در ایران افسانه‌های فکاهی و لطیفه را که ساختاری متفاوت از هم دارند، در کنار هم می‌آورند. این کار مانند این است که داستان کوتاه و رمان را یکی بدانیم. در این کتاب تعداد زیادی حکایت وجود دارد. اطلاعاتی به خواننده داده می‌شود که ممکن است واقعی یا افسانه باشند اما تمام قصه‌هایی که در «نظرکرده» وجود دارد، در چارچوب روایت و داستان نقل شده‌اند.

این پژوهشگر فرهنگ عامه ادامه داد: در کتاب «نظرکرده» بارها به سنت شیران‌کشی اشاره شده اما خواننده عام نمی‌داند این سنت چیست. گرچه در پایان، در واژه‌نامه اشاره‌ای به این موضوع می‌شود. یک مورد در این کتاب، اشاره به سنگ قبرهاست که قابل تقدیر است. درباره برخی مطالب متاسفانه در حد نصف صفحه صحبت شده است. برخی نکات هم به نظرم عجیب می‌آمد. مثلا جایی ندیده بودم که مردان هم مانند زنان به کنار رودخانه‌ها بیایند و به نظرم موارد این چنین در کتاب، طغیان قلم بوده است.

جعفری قنواتی در ادامه گفت: بهرامی در توصیف و توضیح امام‌زاده‌ها زود از موضوع عبور می‌کند و مختصر به آن‌ها پرداخته است. نکته مهم دیگر درباره این کتاب، این است که ای کاش ویرایش می‌شد. اگر هم ویرایش دم دستی شده، هنوز غلط‌‌های املایی در آن وجود دارد. متاسفانه به نظر می‌رسد وجود غلط‌های املایی در کتاب‌ها به امری معمول و نهادیه تبدیل شده است. نام‌های محلی در این کتاب بسیارند ولی خواننده می‌تواند متوجه شود که این نام‌ها با غلط املایی نوشته شده‌اند.

در ادامه این برنامه، فرشته بهرامی نویسنده کتاب گفت: انگیزه‌ام از به ثمر رساندن این کتاب این بود که در این چند سال، احساس پیری می‌کردم. چون بسیاری از چیزها خیلی زود برایم خاطره شدند. این را صادقانه می‌گویم و شاید علمی هم نباشد ولی 90 درصد کارهای کتاب را وقتی انجام دادم که مادر شدم. «نظرکرده» حالم را خوب کرد و بین مادر بودن و همسر بودنم یک تعادل ایجاد کرد.

وی افزود: اکثر راوی‌هایی که برایم روایت کرده‌اند، شاید یک سومشان دیگر زنده نیستند تا عکسشان را در این کتاب ببینند. به قول آقای فکوهی، اگر این کتاب، یک کتاب قرن نوزدهمی به حساب بیاید، حداقل یک جمع‌آوری از اطلاعات خام هست. من اصلا توقع نداشتم از این کتاب تعریف شود.

قنواتی بعد از این سخنان گفت: کتابی که مورد نقد قرار می‌گیرد یعنی ارزش دارد. کسی کتاب بی‌ارزش را نمی‌خواند. من نخواستم در نقد این کتاب کلیشه‌ای عمل کنم و به دلیل کمبود وقت هم در زمینه ارزش‌ها صحبت نکردم.

فکوهی نیز گفت: من در حال حاضر در کلاس درس نیستم و مراعات خانم بهرامی را کردم. چون ایشان با اخلاق من آشناست و می‌داند چگونه اشتباهات شاگردانم را گوشزد می‌کنم. نسل گذشته انتقادپذیر نبود و پیشرفت هم نکرد اما نسل جدید نباید این گونه باشد.

یوسف علیخانی مدیر انتشارات آموت هم در پایان این جلسه گفت: اشتباه من و میثم نبی به عنوان گرداننده جلسه در این بود که باید از یک چهره ادبی هم برای بررسی این کتاب دعوت می‌کردیم تا در جلسه حاضر باشد و سخنرانی کند. چون این کتاب تا به حال بیشتر بازخورد ادبی داشته است. فرشته بهرامی در نوشتن این کتاب از 2 جهت جسارت به خرج داد. اول به خاطر شکستن کلیشه‌های دانشگاهی و دوم به دلیل زبان انتخابی‌اش برای نوشتن کتاب که همان‌طور که گفتم باعث شده تا به حال، کتاب بیشتر بازخورد ادبی داشته باشد. از این که این کتاب چاپ شده خوشحالم چون یک اتفاق در حوزه مردم‌شناسی ما است.